Atopowe zapalenie skóry – wszystko, co musisz wiedzieć. Przyczyny, objawy, leczenie i pielęgnacja skóry atopowej.

Atopowe zapalenie skóry – co to takiego?

Chcąc dowiedzieć się, w jaki sposób prawidłowo pielęgnować atopową skórę, warto zacząć od podstaw. Co to jest atopowe zapalenie skóry? Atopowe zapalenie skóry to niezwykle powszechna, przewlekła, zapalna i niezakaźna choroba skóry. Jednym z towarzyszących jej objawów jest bardzo silny świąd i atopia skóry, a także okresy remisji, jak i silnych nawrotów. Ze względu na jej dużą częstotliwość występowania, atopowe zapalenie skóry uznawane jest za chorobę cywilizacyjną XXI wieku. Choroba ta zwykle pojawia się w bardzo wczesnym dzieciństwie i w wielu przypadkach utrzymuje się przez całe życie. Szczególnie często występuje w krajach wysokorozwiniętych, a niezdiagnozowana stanowi duże źródło zarówno fizycznego, jak i psychicznego dyskomfortu.

 

U kogo występuje atopowe zapalenie skóry?

AZS u dorosłych rzadko pojawia się samoistnie i zwykle stanowi nawrót choroby z czasów dzieciństwa. Warto pamiętać, że w przypadku tej choroby wyróżniamy jej trzy fazy:
● niemowlęcą – może mieć miejsce od narodzin do 2. roku życia. Zmiany zlokalizowane są przede wszystkim na policzkach, płatkach uszu, skórze głowy, a w ciężkim przypadkach mogą obejmować całe ciało;
● dziecięcą – dotyczy dzieci pomiędzy 3. a 11. rokiem życia. Zmiany pojawiają się głównie na zgięciach łokciowych i kolanowych, skórze karku, częste jest również atopowe zapalenie skóry na dłoniach;
● młodzieżową/atopowe zapalenie skóry u dorosłych – zmiany zlokalizowane są w tych samych miejscach jak w fazie dziecięcej, dodatkowo mogą pojawiać się w górnej części ciała i wokół ust. Ich obecność często uwarunkowana jest w zależności od pory roku mogą nasilać się wiosną, jesienią i zimą, a łagodzić w czasie lata.

Atopowe zapalenie skóry znacznie częściej występuje w przypadku dzieci, których rodzice również chorowali lub w dalszym ciągu zmagają się z tą chorobą. Co więcej, z większą częstotliwością pojawia się u kobiet. Warto mieć na uwadze fakt, że AZS bardzo często współistnieje z innymi chorobami atopowymi jak astma oskrzelowa, alergia pokarmowa czy alergiczny nieżyt górnych dróg oddechowych i spojówek. Warto mieć to na uwadze, jeśli podejrzewamy atopowe zapalenie skóry u swojego dziecka.

Atopowe zapalenie skóry – przyczyny 

Skąd bierze się atopowe zapalenie skóry i jakie są jego przyczyny? Niestety do dnia dzisiejszego nie zostały one w pełni poznane. Mimo to liczne źródła naukowe wskazują, że AZS jest wynikiem złożonych czynników genetycznych, środowiskowych i immunologicznych współistniejących z defektem bariery naskórkowej. Na rozwój choroby mają wpływ mutacje genów, które odpowiadają za czynniki sprzyjające rozwojowi innych chorób skóry jak łuszczyca, astma czy reumatoidalne zapalenie stawów. 

Na rozwój zmian atopowych bardzo duży wpływ mają jednak czynniki środowiskowe, do których zalicza się:
● alergeny (sierść zwierząt, kurz, roztocza, pyłki roślin, niektóre pokarmy);
● zanieczyszczenie środowiska;
● zakażenia bakteryjne (np. gronkowiec złocisty);
● silny, chroniczny stres;
● różnego rodzaju substancje drażniące (detergenty, niektóre tkaniny, wybrane składniki kosmetyków);
● wilgotność powietrza;
● wysoka i niska temperatura, a także jej wahania.

Na wystąpienie AZS zdecydowanie częściej narażone są osoby żyjące w miastach, gdzie kiepska jakość powietrza i częsta zmiana temperatur utrudnia codzienną pielęgnację skóry i potęguje nieprzyjemne objawy.

Atopowe zapalenie skóry – objawy

Objawy atopowego zapalenia skóry są dość charakterystyczne i dość trudno je przeoczyć. Warto jednak pamiętać, że jeżeli zauważymy symptomy wskazujące na obecność tej choroby, zawsze powinniśmy udać się z nimi do dermatologa, który będzie w stanie postawić właściwą diagnozę (niektóre choroby skóry początkowo mogą dawać podobne objawy jak AZS). Jak wygląda atopowe zapalenie skóry?

Objawy, które mogą wskazywać na obecność atopowego zapalenia skóry, to:
● bardzo silny świąd, który powoduje chęć drapania się;
● znaczna suchość skóry;
● zaczerwienienie i rumień;
● obecność grudek i pęcherzyków, które często wypełnione są płynem surowiczym i mogą tworzyć sączące ranki i nadżerki.

Lekarze wyróżniają także mniejsze kryteria świadczące o obecności atopowego zapalenia skóry jak:
● świąd w trakcie pocenia (np. po intensywnym wysiłku fizycznym);
● wczesny początek zmian;
● szybkie reakcje skórne;
● rybia łuska;
● pozytywne wyniki testów skórnych z alergenami;
● tendencje do nawrotowych zakażeń skóry;
● nietolerancja wełny;
● nietolerancja wybranych pokarmów;
● zaćma.

Duże znaczenie ma także lokalizacja zmian. Jak już wspomniano, u niemowląt zmiany znajdują się najpierw na twarzy, a następnie na szyi oraz tułowiu. W przypadku starszych dzieci i nastolatków obejmują zgięcia stawowe, a w przypadku osób dorosłych mogą być rozsiane po całym ciele, choć bardzo często pojawiają się na dłoniach.

Co zaostrza objawy AZS?

Zmiany atopowe bardzo szybko mogą ulec zaostrzeniu w wyniku różnego rodzaju czynników. Aktualnie ma to miejsce niezwykle często w wyniku kontaktu z różnego rodzaju detergentami, które mogą znajdować się w kosmetykach czy też środkach chemicznych. Szczególnie niebezpieczne są barwniki i konserwanty, dlatego też np. w trakcie sprzątania zaleca się korzystanie ze specjalnych rękawiczek, aby możliwie jak najbardziej ograniczyć ewentualny kontakt skóry z substancją drażniącą.

Skóra atopowa jest bardzo reaktywna, dlatego też należy poświęcać wiele uwagi na kosmetyki pielęgnacyjne, z których korzystamy na co dzień. Może się okazać, że to właśnie w ich składzie znajduje się przyczyna problemu. Oprócz sztucznych barwników, konserwantów i parabenów niebezpieczne mogą okazać się substancje o działaniu wysuszającym, jak alkohol czy SLS-y, które również mogą doprowadzić do naruszenia płaszcza hydrolipidowego.

Wpływ AZS na jakość życia

AZS skóry ma bardzo duży wpływ na jakość życia. Pacjentom dokucza nieznośny świąd, nieopisane uczucie suchości na skórze, a potrzeba drapania się pojawia się nawet podczas snu, co z kolei może prowadzić do rozdrażnienia i bezsenności. Niestety AZS ma wpływ także na pozostałe aspekty życia. Wiele dzieci zmagających się z tą dermatozą posiada znaczne problemy w szkole, które wynikają z braku możliwości skupienia się na zajęciach, równie często są na nich nieobecne. Udowodniono też, że dzieci cierpiące na atopię częściej miewają stany lękowe.

Dorośli również zmagają się z problemami skórnymi i mogą one być równie niekomfortowe. Tu w grę wchodzi nie tylko samopoczucie, ale też wizerunek i pewność siebie, którego może zabraknąć w życiu zawodowym i prywatnym.

Jak leczyć atopowe zapalenie skóry?

Jak wyleczyć atopowe zapalenie skóry? Tutaj pojawia się dobra i zła wiadomość. Niestety pomimo tak dużego rozwoju medycyny w dalszym ciągu nie wynaleziono leku, który raz na zawsze zlikwidowałby wszystkie przyczyny i dolegliwości dotyczące skóry atopowej. Dobra wiadomość jest taka, że dzięki stosowaniu odpowiednich leków immunosupresyjnych, unikaniu czynników drażniących, a także właściwej pielęgnacji skóry można zwalczyć objawy do tego stopnia, że choroba na długi czas pozostanie w stanie uśpienia. Podstawą sukcesu jest jednak niezmiennie prawidłowa diagnoza. Dlatego też, jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące symptomy (u siebie lub swojego dziecka), najpierw odwiedź dermatologa, by uzyskać prawidłową diagnozę. 

Diagnoza choroby przebiega przede wszystkim na podstawie wywiadu z pacjentem. Mimo to dermatolodzy bardzo często przed postawieniem ostatecznej diagnozy zlecają przeprowadzenie dodatkowych badań jak:
● testy skórne i płatkowe;
● poziom ogólnego IgE;
● poziom specyficznego IgE.

Atopowe zapalenie skóry – leczenie

Nie ulega wątpliwości, że leczenie AZS to niezwykle żmudny i długotrwały proces. Przede wszystkim wymaga on dużej cierpliwości i determinacji pacjenta (niestosowanie się do zaleceń lekarza jest jedną z przyczyn zaostrzania objawów choroby). W dużej mierze lekarze koncentrują się na profilaktyce, łagodzeniu istniejących objawów, a także leczeniu miejscowym i ogólnym. Jeśli zmiany nie są nasilone, zwykle stosuje się leki o działaniu przeciwhistaminowym, immunomodulującym lub przeciwinfekcyjnym. Niestety, jeśli objawy są mocno nasilone, lekarz może zdecydować o leczeniu ogólnoustrojowym.

Leczenie miejscowe w przypadku większości pacjentów cieszy się dużym powodzeniem. Jego głównym zadaniem jest zmniejszenie świądu skóry, a także regeneracja uszkodzonej skóry i odbudowa warstwy hydrolipidowej. W przypadku leczenia zewnętrznego wykorzystuje się przede wszystkim glikokortykosteroidy, antybiotyki, a czasem także leki o działaniu przeciwgrzybiczym i przeciwwirusowym. 

Pielęgnacja skóry z AZS

Oprócz niezbędnej terapii farmakologicznej kluczowa jest także codzienna pielęgnacja i stosowanie odpowiednich kosmetyków do wrażliwej skóry ze zmianami atopowymi, aby nie dopuszczać do wystąpienia objawów. Marka La Roche-Posay wychodzi naprzeciw osobom zmagającym się z tą dermatozą, oferując skuteczne, bezpieczne i łagodzące produkty do codziennej pielęgnacji ciała.

Podstawą pielęgnacji skóry atopowej są emolienty. To substancje o silnie regenerującym i natłuszczającym działaniu, które zabezpieczają i odbudowują uszkodzoną warstwę hydrolipidową skóry. Charakteryzują się również działaniem zmiękczającym. Są one dostępne w formie balsamów, kremów, a także produktów do kąpieli. To właśnie tutaj rozpoczyna się prawidłowa pielęgnacja skóry atopowej, która zapewni nam komfort przez cały dzień. Dobrym produktem będzie krem myjący do skóry wrażliwej Lipikar Syndet AP+, który można stosować już od pierwszych dni życia. Sprawdza się bardzo dobrze w przypadku skóry atopowej i wrażliwej. Jest bezzapachowy, nie zawiera mydła, a jego kremowo-żelowa konsystencja jest bardzo przyjemna dla skóry.

Kolejnym kosmetykiem myjącym, który sprawdzi się idealnie do pielęgnacji skóry dla całej rodziny jest żel myjący Lipikar. W jego składzie znajdują się dwa istotne składniki, które wpływają na odżywienie i ukojenie atopowej skóry: niacynamid oraz masło shea. Niacynamid niweluje nieprzyjemne uczucie swędzenia, z kolei masło shea pomaga odbudować uszkodzoną warstwę lipidową.

Skóra atopowa ze względu na uszkodzoną warstwę ochronną bardzo szybko traci wodę odpowiadającą za jej nawilżenie. Dlatego też, aby skóra po kąpieli nie stawała się sucha i swędząca, należy odpowiednio ją zabezpieczyć i zatrzymać niezbędne nawilżenie. W tym celu również pomocne okażą się emolienty i Lipikar Baume AP + M balsam do bardzo suchej skóry. Przywraca on równowagę mikrobiomu skóry, która w przypadku AZS jest zaburzona. Jest idealny do stosowania na dzień, ponieważ posiada lekką konsystencję, która bardzo szybko się wchłania. Może być stosowany w pielęgnacji skóry atopowej dorosłych oraz niemowląt.

Skóra atopowa – o tym warto pamiętać

Jak już zostało wspomniane, profilaktyka i odpowiednia, świadoma pielęgnacja stanowią podstawę w walce z atopowym zapaleniem skóry. Poniżej znajduje się garść przydatnych wskazówek, które mogą okazać się pomocne w dbaniu o skórę atopową zarówno w przypadku dorosłych, jak i dzieci:
● w przypadku osób chorujących na AZS nie zaleca się długich kąpieli w ciepłej wodzie. Najbezpieczniejsze będą szybkie prysznice w wodzie o temperaturze nie przekraczającej 38°C;
● rekomendowane jest także używanie miękkiego ręcznika, który nie podrażnia skóry. Należy się nim wycierać poprzez delikatne przykładanie do skóry, a nie pocieranie. Zalecane jest też korzystanie z ręczników jasnych, pozbawionych ciemnych barwników, które dodatkowo mogą podrażniać wrażliwą już skórę;
● regularność to w przypadku atopowej skóry podstawa – pamiętaj, aby nawilżać ją co najmniej dwa razy dziennie;
● rób wszystko, by unikać przegrzewania się i nagłych zmian temperatury. Nie rezygnuj całkowicie z aktywności fizycznej, ale postaw na taką, która nie potęguje atopowych zmian pojawiających się na skórze – jednym słowem staraj się nadmiernie nie spocić. A jeśli jesteś miłośnikiem basenu, to pamiętaj, że kontakt z chlorowaną wodą powinien być najkrótszy jak to możliwe. Lepszym rozwiązaniem będą baseny z wodą ozonowaną;
● zwróć uwagę na detergenty, których używasz do prania. Najlepiej zrezygnuj z płynów do prania wypełnionych po brzegi substancjami zapachowymi. Płucz pranie dwa lub trzy razy, by pozbyć się chemii, która dostała się do tkanin, a potem będzie miała kontakt z Twoją skórą. Wybieraj proszki i płyny do prania ubranek niemowląt – zazwyczaj są pozbawione substancji zapachowych. Zwracaj uwagę na skład produktu i to, czy posiada on odpowiednie certyfikaty;
● czynnikiem potęgującym zmiany u osób chorych na AZS jest między innymi stres. Znajdź więc sposób na radzenie sobie w nerwowych sytuacjach i jeśli to możliwe, po prostu ich unikaj;
● wybieraj ubrania, które nie są obcisłe i nie są wykonane z syntetycznych materiałów. Wszystko po to, by zapewnić skórze komfort i prawidłową cyrkulację powietrza. Postaw na bawełnę i pamiętaj, by nowo zakupione ubranie zawsze wyprać przed założeniem. Zdecydowanie unikaj odzieży wykonanej z wełny;
● zaleca się także zlikwidowanie domowych firan i dywanów, w których zbierają się kurz i roztocza. Skóra atopowa to doceni!

Stosując się do powyższych rad, będąc cierpliwym i systematycznym, możesz mieć pewność, że Twoja skóra będzie w o wiele lepszej kondycji, a objawy AZS nie będą dawały o sobie znać.