Egzema skóry – czym jest? Objawy, pielęgnacja

Egzema – co to takiego?

Co to jest egzema i jak wygląda? Egzema, nazywana również wypryskiem atopowym, to nic innego jak stan zapalny skóry wywołany przez czynniki zewnętrzne, jak i wewnętrzne (np. pokarmy). Przyczyną powstawania egzemy może być zarówno skłonność do alergii, jak i długotrwały kontakt z chemiczną substancją. Co więcej, lekarze nie wykluczają, że egzema na twarzy czy dłoniach może być wywołana również przez grzyby, mikroby, a nawet łojotok. Egzema skórna stanowi bardzo poważny problem zarówno w przypadku osób dorosłych, jak i małych dzieci czy niemowląt, choć w zależności od wieku jej przebieg może się różnić.

Objawy egzemy skórnej są bardzo łatwo zauważalne i mogą budzić duży dyskomfort. Warto jednak pamiętać, że nie jest to choroba zakaźna, co oznacza, że nie zarazimy się nią np. przez podanie ręki chorej osobie. Przyczyny tej dermatozy są bardzo złożone i bardzo często wiążą się z nieprawidłowościami w budowie naskórka chorego, a także niewłaściwym funkcjonowaniem układu odpornościowego.

Egzema, atopowe zapalenie skóry – czy to to samo?

Bardzo często, mówiąc o atopowym zapaleniu skóry, używamy zamiennych nazw, takich jak wyprysk atopowy czy egzema. Czy w takim razie atopowe zapalenie skóry a egzema są tą samą chorobą? Przede wszystkim należy mieć świadomość tego, że egzema nie stanowi jednej konkretnej jednostki chorobowej, a grupę chorób, których wspólnym mianownikiem jest utrzymujący się stan zapalny skóry. To także rodzaj nadmiernie pobudzonego układu odpornościowego skóry. Co więcej, jak zostanie wyjaśnione w pozostałej części artykułu, egzema może mieć zarówno podłoże alergiczne, jak i niealergiczne.

Czym w takim razie jest AZS? Atopowe zapalenie skóry to konkretny rodzaj egzemy. Jest to choroba przewlekła, której objawy stanowią silną reakcję alergiczną na działanie konkretnego alergenu. Może pojawić się w każdym wieku, jednak w przeważającej liczbie przypadków występuje w bardzo wczesnym dzieciństwie.

Egzema – przyczyny

Jaki są przyczyny egzemy? W przypadku tej dermatozy nie istnieje niestety jedna przyczyna, która odpowiadałaby za pojawianie się stanu zapalnego oraz pozostałych objawów. Podobnie jak w przypadku AZS, na występowanie choroby składają się zarówno czynniki genetyczne, immunologiczne oraz środowiskowe. Należy mieć na uwadze, że na pojawienie się tej choroby szczególnie narażone są osoby, których skóra ma na co dzień kontakt z różnego rodzaju substancjami chemicznymi, jak rozpuszczalniki, farby, detergenty, proszki, tworzywa sztuczne czy metale. Równie duży wpływ na pojawienie się egzemy ma spożywana przez nas żywność. To właśnie ze względu na złożone przyczyny egzemę na skórze możemy podzielić na:

• endogenną – wywołują ją czynniki wewnętrzne, jak nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego, zaburzenia gospodarki hormonalnej czy predyspozycje genetyczne;
• egzogenną – wywołuje ją czynnik zewnętrzny, na który wrażliwa jest dana osoba.Niektóre badania wykazują, że u osób, które cierpią na egzemę, występuje mutacja genu, który odpowiada za wytwarzanie filagryny. Filagryna jest rodzajem aminokwasu, który pomaga skórze w wytwarzaniu odpowiedniej warstwy ochronnej na skórze. Jeśli tego białka jest za mało, skóra zaczyna tracić wilgoć, czego efektem jest z kolei duża suchość skóry i większa podatność na infekcje.
  
  

Egzema – jak wygląda? Rodzaje egzemy

Jak już wspomniano, egzema sama w sobie nie jest jednostką chorobową, a zespołem objawów, które nie zawsze wyglądają w ten sam sposób, a oprócz tego mogą różnić się rozmieszczeniem na ciele. W przypadku rodzajów egzemy możemy wyróżnić:

• wyprysk kontaktowy – najczęściej spotykana forma egzemy. Ze względu na to, że egzema kontaktowa powstaje w wyniku działania na skórę substancji drażniących lub uczulających, dzieli się ją na alergiczną i niealergiczną (z podrażnienia);
• wyprysk zawodowy – wywołują go substancje alergizujące lub drażniące, z którymi chora osoba ma kontakt na co dzień w swojej pracy. Zmiany pojawiają się przede wszystkim na kończynach górnych;
• wyprysk łojotokowy – to przewlekła choroba, która wiąże się z nadmiernym wydzielaniem sebum przez gruczoły łojowe. Może występować zarówno u osób dorosłych i niemowląt;
• wyprysk podudzi – dotyczy głównie starszych osób. Zmiany najczęściej są zlokalizowane w okolicy podudzi i wraz z nimi mogą występować owrzodzenia. Podstawą do jego występowania jest przewlekła niewydolność krążeniowa. Przyczyną mogą być niewielkie urazy, zakażenia bakteryjne lub czynniki drażniące;
• wyprysk pieniążkowaty – odmiana wyprysku kontaktowego. Jego powodem występowania jest nadwrażliwość organizmu na alergeny bakteryjne, przede wszystkim paciorkowce, choć główna przyczyna w dalszym ciągu nie została poznana;
• wyprysk potnicowy – dotyczy głównie dłoni i stóp, jej cechą charakterystyczną są pęcherzyki, które przy wtórnym zakażeniu wypełnione są ropną treścią, mogą pojawiać się bolesne nadżerki, a przebieg choroby jest przewlekły;
• wyprysk fotoalergiczny – występuje na odkrytych częściach ciała, które są wystawione na działanie promieni słonecznych. Po kontakcie z nimi na skórze występuje wysypka, pęcherzyki i rumień;
• wyprysk modzelowaty – podobnie jak w przypadku wyprysku potnicowego, wykwity są umiejscowione na dłoniach i stopach. Ten rodzaj egzemy może mieć związek z zaburzeniami hormonalnymi, alergią kontaktową lub częstymi urazami mechanicznymi;
• wyprysk dziecięcy – pojawia się w okolicy skóry głowy, na której widoczny jest rumień, łojotok, a często także zmiany o charakterze wysiękowym.

Egzema na dłoniach

Częstym problemem, z jakim zgłaszają się do dermatologa przede wszystkim osoby aktywne zawodowo, jest egzema na dłoniach. Zazwyczaj ma ona postać wyprysku kontaktowego z podrażnienia i najczęściej jest wywołana przez następujące substancje:

• rozpuszczalniki;
• farby, lakiery;
• silne detergenty – mydła, wybielacze, środki czyszczące, środki żrące;
• nawozy i różnego rodzaju pestycydy;
• kleje, smary, oleje.

Na ten rodzaj egzemy na skórze przede wszystkim narażeni są osoby zawodowo zajmujące się sprzątaniem, fryzjerzy, rolnicy, pracownicy budowlani czy mechanicy samochodowi. Nieleczona egzema na dłoniach może prowadzić do bardzo silnego dyskomfortu.

Egzema – objawy

Jak wygląda egzema? Objawy tej dermatozy są dość charakterystyczne i zalicza się do nich silne zaczerwienienie i lekki obrzęk skóry, a także grudki lub pęcherzyki, które często wypełnione są płynem surowiczym i wykazują skłonności do nadkażania. Zmianom towarzyszy utrzymujący się stan zapalny i silny świąd, który powoduje nieodpartą chęć drapania zmian. 

Oprócz tego w przypadku egzemy możemy wyróżnić 3 fazy przebiegu choroby:

• fazę ostrą – silny rumień, pojawiający się po kilku godzinach od kontaktu z alergenem. Obecne są drobne i ropiejące pęcherzyki, a także wysięk;
• fazę podostrą – dochodzi do złuszczania naskórka oraz powstawania charakterystycznych strupków w miejscu rumienia;
• fazę przewlekłą – ma miejsce po utrzymującym się przez dłuższy czas stanie zapalnym, który z kolei prowadzi do przerostu naskórka i bardzo intensywnego złuszczania. W tym przypadku występuje intensywny świąd, prowadzący do drapania zmian, czego efektem są wykwity wtórne.

Egzema – leczenie

Jak leczyć egzemę? Niestety egzema, podobnie jak atopowe zapalenie skóry, nie jest całkowicie uleczalna. Ze względu na to, że jej główna przyczyna nie jest jeszcze poznana, wynalezienie leku na egzemę nie jest w dalszym ciągu możliwe. Leczenie egzemy w dużej mierze ma charakter objawowy, który polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów. Jeśli zauważymy u siebie symptomy, które mogą wskazywać na egzemę, naszym pierwszym krokiem powinna być wizyta u dermatologa. Warto pamiętać, że istnieją inne choroby skóry, których objawy początkowo mogą przypominać egzemę, jednak ich leczenie przebiega w zupełnie inny sposób. To, z jaką chorobą mamy do czynienia, będzie w stanie zweryfikować dermatolog.

Diagnostyka egzemy

Lekarz w trakcie wywiadu będzie zbierać informacje dotyczące naszego ogólnego stanu zdrowia, tego kiedy wystąpiły objawy, a także czy przypadki egzemy miały miejsce w rodzinie. Bardzo często przed postawieniem ostatecznej diagnozy dermatolog zleca przeprowadzenie testów alergicznych, na przykład testów płatkowych naskórkowych. Ich zadaniem jest zbadanie nadwrażliwości kontaktowej na wybrane substancje. 

Jak leczyć egzemę?

Co na egzemę sprawdzi się najlepiej? Jak już wspomniano, nie istnieje jeden lek na ten rodzaj dermatozy, a samo leczenie, w zależności od nasilenia objawów, może mieć charakter miejscowy lub ogólny. W leczeniu miejscowym przede wszystkim wykorzystuje się maści na egzemę lub kremy zawierające steroidy. Jeśli wraz z wypryskiem pojawiają się bakterie, zaleca się stosowanie leków antyseptycznych.
 
Jeśli miejscowe leczenie egzemy nie przynosi żadnej poprawy, wprowadza się leczenie ogólne. Bardzo często wykorzystuje się leki antyhistaminowe, immunosupresyjne lub antybiotyki. Ze względu na ich silne działanie nie należy przekraczać zalecanej dawki i nie stosować jej dłużej niż to konieczne. W leczeniu ogólnym często wykorzystuje się także leki przeciwalergiczne, korzystnie wpływa zażywanie wapnia i kwasu askorbinowego.

Domowe sposoby na egzemę – pielęgnacja i profilaktyka

Egzema, podobnie jak atopowe zapalenie skóry, będzie towarzyszyć nam przez całe życie. Aby jednak objawy nie dawały o sobie znać, oprócz samego leczenia niezwykle istotną rolę odgrywa właściwa pielęgnacja wymagającej skóry oraz profilaktyka. Pierwszy krok to unikanie substancji drażniących i wywołujących zmiany na skórze. Jeśli mamy do czynienia z wypryskiem zawodowym, konieczne może okazać się noszenie specjalnej odzieży ochronnej oraz rękawiczek, aby odseparować zmianę od alergenu.

Kluczowa jest prawidłowa pielęgnacja skóry. Skóra atopowa jest bardzo wymagająca, dlatego należy zrezygnować z wszystkich kosmetyków, które posiadają intensywny zapach, kolor i bardzo mocno się pienią. Jeśli nie wiemy, po jakie konkretne kosmetyki sięgać, warto wybierać te skierowane do skóry alergicznej lub atopowej. Dobrze sprawdzą się również produkty dla dzieci.

Podstawowym składnikiem, który powinien znaleźć się w takich kosmetykach, są emolienty. To substancje, które charakteryzują się bardzo intensywnym działaniem regenerującym i odżywczym. Chronią skórę, tworząc na jej powierzchni warstwę okluzyjną i odbudowują warstwę hydrolipidową. Najpopularniejszym emolientem jest masło shea, które znajduje się w produktach marki La Roche-Posay.

Pielęgnacja skóry z egzemą zaczyna się już w trakcie kąpieli. W tym celu warto zaopatrzyć się w krem myjący do skóry wrażliwej Lipikar Syndet AP+. To kosmetyk odbudowujący lipidy i zapobiegający powstawaniu podrażnień czy nieprzyjemnego swędzenia. Jego delikatna formuła sprawia, że świetnie sprawdzi się także w przypadku noworodków. Można używać go do pielęgnacji całego ciała.

Kolejnym, godnym polecenia kosmetykiem do kąpieli jest Lipikar żel myjący. Zawarte w nim niacynamid i masło shea regenerują i odżywiają wymagającą skórę, również uzupełniając w jej warstwie ochronnej niezbędny poziom lipidów. Sprawdzi się zarówno do mycia całego ciała, jak i twarzy. 

Niestety same kosmetyki myjące nie będą wystarczające, aby objawy egzemy nie dawały o sobie znać. Aby zatrzymać nawilżenie skóry po kąpieli, należy sięgnąć po odpowiedni kosmetyk nawilżający, na przykład Lipikar Baume AP+M balsam do bardzo suchej skóry. Produkt natychmiast odżywia skórę i stopniowo odbudowuje jej uszkodzoną barierę ochronną. Posiada lekką, przyjemną konsystencję, dlatego bardzo dobrze sprawdzi się do stosowania zarówno w ciągu dnia, jak i przed snem.