Rybia łuska – przyczyny, objawy i pielęgnacja skóry

Czym jest zespół rybiej łuski?

Rybia łuska na ciele, zwana także ichtiozą, to zróżnicowana grupa chorób o podłożu genetycznym. Jej cecha charakterystyczna to nadmierne i nieprawidłowe rogowacenie naskórka, który tworzy na skórze łuski ułożone dachówkowato. 

Rybia łuska na skórze to dość rzadka dermatoza. Może wystąpić zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn, niezależnie od wieku, choć w wielu przypadkach pierwsze objawy mogące świadczyć o obecności choroby pojawiają się w okresie niemowlęcym. Objawem, który w tym czasie szczególnie powinien zwrócić uwagę rodzica, jest bardzo sucha skóra u dziecka. 

Jakie są rodzaje rybiej łuski? 

Można wyróżnić dwa główne rodzaje rybiej łuski: dziedziczną oraz nabytą. Rybia łuska nabyta pojawia się w wieku dorosłym i nie jest uwarunkowana genetycznie. Bardzo często objawia się w przypadku schorzeń wątroby lub w przypadku osób, których organizm jest wyniszczony przebiegiem innych chorób. Może mieć charakter uogólniony lub miejscowy, jak rybia łuska na twarzy czy rybia łuska na głowie. Po usunięciu głównej przyczyny znika samoistnie.

W przypadku rybiej łuski dziedzicznej można wyróżnić następujące podtypy:

• rybia łuska zwykła – najczęstsza odmiana choroby, pojawia się między 3. a 12. miesiącem życia. Ten rodzaj rybiej łuski u niemowlaków występuje symetrycznie na tułowiu oraz rękach i nogach, bez zgięć stawowych;
• rybia łuska sprzężona z płcią – zmiany na skórze pojawiają się zaraz po urodzeniu lub w pierwszych 3 miesiącach życia. Występuje wyłącznie u mężczyzn, objawy utrzymują się przez całe życie;
• rybia łuska jeżasta – pojawia się w momencie urodzenia lub tuż po. Objawy obejmują całą skórę, włącznie ze zgięciami stawowymi, dochodzi także do rogowacenia skóry dłoni i podeszew stóp;
• rybia łuska wrodzona – obejmuje bardzo rzadkie i ciężkie przypadki jak rybia łuska arlekinowa czy rybia łuska blaszkowata klasyczna.

Rybia łuska – objawy

Objawy rybiej łuski mogą różnić się w zależności od jej podtypu i nasilenia zmian, jednak w każdym przypadku osoby chore mają do czynienia z:

• nadmiernym rogowaceniem naskórka;
• tworzeniem się nawarstwiających płatów naskórka o żółtawym lub brązowym odcieniu;
• bardzo suchą, szorstką skórą; 
• intensywnym zaczerwienieniem i swędzeniem skóry;
• hiperkeratozą, czyli zgrubieniem skóry w miejscu występowania zmian.

Dodatkowo, osoby chorujące na rybią łuskę zmagają się z:

• uszkodzoną barierą hydrolipidową, czego przykładem może być pękająca skóra między palcami;
• nadmierną utratą wody z naskórka;
• częstymi stanami zapalnymi skóry;
• problemami z prawidłową termoregulacją oraz produkcją witaminy D;
• częstymi infekcjami bakteryjnymi, wirusowymi, grzybiczymi;
• zwiększoną podatnością na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych.

Symptomy rybiej łuski mogą objąć obszar całego ciała, jednak najczęściej koncentrują się w obrębie klatki piersiowej oraz kończyn (np. rybia łuska na nogach). Częstym przypadkiem okazuje się także rybia łuska na dłoniach i rybia łuska na stopach. 

Skóra jak rybia łuska to nie jedyny problem w przypadku tej choroby. Bardzo często współistnieje ona z innymi dermatozami jak atopowe zapalenie skóry czy rogowacenie mieszkowe.

Jakie są przyczyny rybiej łuski?

Rybia łuska to choroba, która przede wszystkim wywoływana jest uwarunkowaniami genetycznymi i mutacjami skutkującymi nieprawidłowościami w budowie białek budulcowych skóry, a dokładniej filagryny. Dochodzi wtedy do nadmiernej utraty wody z naskórka, a także osłabienia jej funkcji ochronnych, czego skutkiem są częste stany zapalne oraz infekcje skóry. 

Tak jak wspomniano powyżej, rybia łuska może mieć również charakter nabyty. W takiej sytuacji jej przyczyną mogą być niektóre nowotwory, choroby ogólnoustrojowe lub wyniszczenie organizmu.

Jak wygląda życie z rybią łuską?

Obecność rybiej łuski powoduje bardzo silny dyskomfort fizyczny, jak i psychiczny. Chorzy zmagają się napiętą, suchą skórą na kolanach, łokciach, oraz innych częściach ciała, co często utrudnia motorykę. Dodatkowo, objawy rybiej łuski zaburzają termoregulację, co uniemożliwia prawidłowe pocenie się czy adaptację do nagłych zmian temperatury. Z tego względu uprawianie sportu czy praca w klimatyzowanych pomieszczeniach staje się znacznie utrudniona. 

Duża widoczność zmian oraz ich nieestetyczny wygląd sprawiają, że osoby chorujące na zespół rybiej łuski nie potrafią zaakceptować swojego wyglądu, czują się wykluczone, a bardzo często same wycofują się z życia towarzyskiego. Częstym problemem współistniejącym z rybią łuską są także zaburzenia lękowe i depresja. Między innymi dlatego tak ważne jest szerzenie świadomości na temat tej choroby i zapewnienie osobom chorym niezbędnego wsparcia.

Leczenie rybiej łuski

Rybia łuska to przewlekła choroba, której nie da się całkowicie wyleczyć. W jej przypadku leczenie ma przede wszystkim charakter objawowy i koncentruje się na łagodzeniu i wyciszeniu widocznych zmian na skórze. Bardzo ważną rolę ogrywa tutaj właściwa pielęgnacja i nawilżenie suchej skóry.  

Objawy rybiej łuski powodują ból i dyskomfort. Dlatego jeśli zauważysz niepokojące objawy, konieczna jest konsultacja lekarska, na której specjalista postawi prawidłową diagnozę oraz wdroży odpowiednie leczenie. 

Jak pielęgnować skórę z rybią łuską?

Rybia łuska i skóra wymagają szczególnej uwagi, a także unikania fizycznego dyskomfortu. Z tego względu, w zależności od miejsca wystąpienia objawów istotne jest noszenie wygodnej, luźniejszej i oddychającej odzieży, która nie powoduje tarcia skóry i nie nasila pocenia, a także wygodnego obuwia, jeśli zmiany są zlokalizowane w obrębie stóp. 

Pielęgnacja skóry przy rybiej łusce jest bardzo zbliżona do pielęgnacji cery atopowej. Jej głównym zadaniem jest regularne nawilżanie, regeneracja i zmiękczanie suchej skóry, a także delikatne złuszczanie nadmiernie zrogowaciałego naskórka. Bardzo ważne jest, aby w tym czasie unikać stosowania kosmetyków, których składniki mogą wywoływać nadmierne ściągnięcie i prowadzić do przesuszenia skóry. 

Istotną rolę odgrywa także codzienna higiena skóry i kąpiele. Ważne, aby w ich przypadku unikać gorącej wody, silnego pocierania skóry, a także mocno oczyszczających kosmetyków. Bardzo dobrym wyborem okażą się łagodnie oczyszczające produkty z dodatkiem emolientów. Po kąpieli lub prysznicu ważne jest, aby zastosować balsam o działaniu nawilżającym i regenerującym. 

Jakie składniki aktywne okażą się szczególnie pomocne w przypadku codziennej pielęgnacji skóry z rybią łuską? Będą to:

• masło shea;
• ceramidy;
• gliceryna;
• niacynamid;
• mocznik;
• kwas salicylowy;
• łagodne kwasy AHA;
• pantenol;
• madekasozyd;
• Tribioma¹;
• Aqua Posae Filiformis².

Rybia łuska – pielęgnacja skóry

Skuteczne, ale jednocześnie łagodne oczyszczanie to podstawa pielęgnacji wymagającej skóry. W tym celu warto sięgnąć po Lipikar Syndet AP+. To ultradelikatny krem myjący do ciała, odpowiedni również dla skóry skłonnej do atopii, a także wrażliwej, suchej i swędzącej. Dzięki formule wzbogaconej w Aqua Posae Filiformis, masło shea i niacynamid natychmiastowo koi i łagodzi skrajną suchość skóry już od momentu kąpieli, a także nawilża i koi podrażnioną oraz swędzącą skórę. Może być stosowany od pierwszych dni życia.

Aby wspomóc odbudowę uszkodzonej warstwy hydrolipidowej, warto zastosować Cicaplast Baume B5+. To silnie regenerujący balsam kojący, który regeneruje skórę już od 1. użycia. Dzięki formule, która zawiera m. in. Tribioma, madekasozyd i niacynamid, kosmetyk wspiera i przyspiesza proces regeneracji oraz zapewnia optymalną odbudowę bariery ochronnej skóry, oferując komfortowe uczucie nawilżenia i odżywienia. 

W zapewnieniu skórze optymalnego nawilżenia pomocny okaże się również Lipikar Baume Light AP+M. To lekki balsam przeciw nawracającej suchości i spowodowanym przez nią swędzeniu skóry. Przynosi natychmiastowe ukojenie, dzięki czemu ogranicza potrzebę drapania. Dodatkowo, dzięki formule, w której znalazły się Aqua Posae Filiformis, niacynamid i masło shea, odżywia skórę i przywraca funkcje jej bariery ochronnej. Jest odpowiedni dla niemowląt, dzieci i dorosłych o suchej i bardzo suchej skórze, a także skłonnej do atopii. Posiada lekką, nietłustą konsystencję i szybko się wchłania. 

Rybia łuska – najczęściej zadawane pytania

Obecność rybiej łuski może stanowić powód do zmartwień, a także wzbudzić wiele wątpliwości co do tego, w jaki sposób dbać o skórę. Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, które jeszcze lepiej pomogą Ci zrozumieć ten problem skórny.

Czy rybia łuska jest uleczalna?

Nie, rybiej łuski nie da się całkowicie wyleczyć, ponieważ jest chorobą uwarunkowaną genetycznie. Leczenie rybiej łuski ma charakter objawowy i koncentruje się na łagodzeniu objawów. Bardzo ważną rolę pełni odpowiednia pielęgnacja.

Czy można zarazić się rybią łuską? 

Nie, zakażenie rybią łuską nie jest możliwe, ponieważ nie jest to choroba zakaźna. Rybia łuska ma podłoże genetyczne. Zmiany widoczne na skórze nie są zaraźliwe.

Czym różni się rybia łuska od łuszczycy?

Rybią łuskę i łuszczycę różni inne podłoże: rybia łuska to choroba dziedziczona, z kolei łuszczyca ma przede wszystkim charakter autoimmunologiczny, gdzie układ odpornościowy zaczyna atakować zdrowe komórki skóry. Łuszczyca charakteryzuje się zmianami wyraźnie odgraniczonymi od zdrowej skóry, o błyszczącym, srebrzystym kolorze. W przypadku rybiej łuski granice zmian są mniej wyraźne, a łuski mają ciemniejsze, żółtawe lub brązowe zabarwienie.

Czy dieta zmniejsza objawy rybiej łuski?

Dieta nie jest w stanie wyleczyć rybiej łuski, jednak podobnie jak pielęgnacja, może pełnić istotną rolę w zmniejszeniu widoczności objawów. W przypadku rybiej łuski należy dbać o regularne nawadnianie organizmu, a także wzbogacić codzienny jadłospis o produkty bogate w kwasy omega-3, białko oraz antyoksydanty.

Gdzie występuje rybia łuska?

Rybia łuska w rzadkich przypadkach może wystąpić na skórze całego ciała, choć jej lokalizacja może różnić się w zależności od odmiany. Często pojawia się na nogach, stopach, dłoniach, w zgięciach stawowych czy tułowiu. Rybia łuska na twarzy i głowie należy do rzadszych przypadków. 

Tekst został zweryfikowany przez mgr inż. Magdalenę Kaczanowicz.

Za deklaracje marketingowe odpowiada La Roche-Posay.

Mgr inż. Magdalena Kaczanowicz, chemik i technolog kosmetyczny