Promienie UVB i UVA − czym się różnią i jaki jest ich wpływ na skórę?

Wpływ słońca na skórę

Promienie słoneczne mają istotne znaczenie w naszym życiu. Po długich, zimowych wieczorach i krótkich oraz bardzo często pochmurnych dniach większa ilość promieni słonecznych sprawia, że czujemy się znacznie lepiej, jesteśmy pełni energii i chęci do działania, łatwiej radzimy sobie ze stresem i codziennymi obowiązkami, a także jest w nas więcej optymizmu. Jak to możliwe? Promienie słoneczne wykazują korzystny wpływ na nasze zdrowie i co więcej, ich obecność jest kluczowa w prawidłowym funkcjonowaniu naszego ciała. Przede wszystkim wspomagają syntezę witaminy D, która odpowiada za naszą odporność, wzmacnia kości i stawy oraz poprawia samopoczucie. 

Oczywiście nieodłącznym elementem wpływu słońca na skórę jest powstawanie opalenizny. Jej obecność dla wielu osób jest bardzo istotna i często stanowi synonim udanych wakacji, a nawet oznakę zdrowia. Tymczasem dermatolodzy nieustannie zwracają uwagę, że promienie UV mogą mieć bardzo negatywny wpływ na nasze zdrowie –  np. stanowić przyczynę czerniaka i odpowiadać za fotostarzenie skóry.

Czym jest promieniowanie UV?

Skrót UV, który pojawia się, gdy mówimy o promieniowaniu i wpływie słońca na skórę, oznacza ultrafiolet. Otaczające nas światło słoneczne to rodzaj promieniowania elektromagnetycznego, w skład którego wchodzi:

• promieniowanie widzialne – światło widzialne to rodzaj promieniowania, na które reaguje siatkówka oka, umożliwia nam widzenie kolorów;
• promieniowanie podczerwone – promieniowanie IR odpowiada za odczuwane ciepło;
• promieniowanie ultrafioletowe – w zależności od długości fal możemy podzielić je na trzy zakresy: UVA, UVB i UVC.

W dalszej części tekstu zajmiemy się omówieniem poszczególnego promieniowania UV. W tym miejscu warto już jednak zasygnalizować, że może ono wykazywać negatywny wpływ nie tylko na naszą skórę. Zbyt długa ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe może negatywnie oddziaływać na wzrok, a nawet spowodować jego trwałe uszkodzenie.

Promieniowanie – rodzaje

Jak już wspomniano, promieniowanie UV możemy podzielić na 3 rodzaje, które między sobą różnią się długością fali elektromagnetycznej. W dużym skrócie: im długość fali jest krótsza, tym większa intensywność promieniowania. Stąd:

• promieniowanie UVA – promienie posiadają największą długość fali (320-400 nm). UVA stanowi prawie 95% promieniowania ultrafioletowego i określane jest jako długie promieniowanie. Stąd przedostają się najgłębiej do naszej skóry – mogą docierać aż do skóry właściwej, a nawet tkanki podskórnej. Dlatego też jest odpowiedzialne za przedwczesne starzenie skóry. Promieniowanie UVA dociera do naszej skóry przez cały rok, stąd zarówno nasza skóra, jak i oczy powinny być właściwie chronione niezależnie od pory roku;
• promieniowanie UVB – zakres fali wynosi od 280-320 nm. Chociaż stanowi zaledwie 5% promieniowania docierającego do powierzchni Ziemi, ma bardzo silny wpływ na naszą skórę i zdrowie. To właśnie UVB jest odpowiedzialne za powstawanie rumienia;
• promieniowanie UVC – promienie UVC charakteryzują się najkrótszą długością fal (200-280 nm) i największą mocą. Promieniowanie UVC nie dociera jednak do powierzchni Ziemi, ponieważ praktycznie całkowicie pochłaniane jest przez warstwę ozonową, niestety coraz częściej pojawiają się informacje, że powiększająca się dziura ozonowa może mieć wpływ na jego przenikanie. Promieniowanie UVC wykazuje silne działanie promieniotwórcze, a także może uszkodzić rogówkę oka. Co ciekawe, może być produkowane sztucznie, np. przez lampy rtęciowe. Ze względu na niszczące działanie w przypadku mikroorganizmów promieniowanie UVC wykorzystuje się do sterylizacji powietrza.

Jak promieniowanie ultrafioletowe wpływa na skórę?

Promieniowanie UVA i UVB to nieodłączne czynniki środowiskowe, które mają kluczowy wpływ na naszą skórę, a elementem, który w przedstawia to w najbardziej obrazowy sposób jest opalenizna, która pojawia się na naszej skórze w letnich miesiącach. Niestety promienie słoneczne oprócz wspomnianych już pozytywnych aspektów oddziaływania na nasz organizm mogą mieć bardzo przykre konsekwencje, o czym alarmują dermatolodzy. Z jednej strony jesteśmy świadomi wpływu słońca na naszą skórę, o czym choć raz w życiu przekonał się każdy z nas. Zdajemy sobie sprawę, że promieniowanie UV przyspiesza fotostarzenie skóry, przyspiesza pojawianie się zmian pigmentacyjnych, a nawet jest przyczyną nowotworów skóry, które każdego roku stanowią przyczynę śmierci wśród wielu osób. Mimo to w okresie letnim wielu z nas nie przywiązuje tak dużej wagi do właściwej ochrony przeciwsłonecznej. 

Promienie UVA – wpływ na skórę

Jak już wspomniano, promienie UVA posiadają zdolność przenikania do głębokich warstw skóry, przez co odpowiadają za jej fotostarzenie. Co ciekawe, jeszcze pod koniec XX wieku nie wiedziano o ich negatywnym wpływie na skórę właściwą, przez co w produktach do ochrony przeciwsłonecznej stosowano tylko filtry chroniące przed promieniami UVB. Tymczasem konsekwencje działania promieni UVA na skórę mogą być jeszcze bardziej niebezpieczne.

Dlaczego? Ze względu na ich zdolność przenikania, promienie te nie są zatrzymywane nie tylko przez nasz naskórek, czy chmury, ale również przez noszoną przez nas odzież czy okna. To sprawia, że na ich wpływ jesteśmy narażeni nie tylko w okresie wakacji, ale przez cały rok. Promieniowanie UVA nie jest odpowiedzialne za powstawanie rumienia na naszej skórze, przez co ich działanie nie jest zauważalne od razu. Niestety skutki jego działania na skórę są długofalowe i kumulują się w niej, w związku z czym bardzo często stają się nieodwracalne. Promienie UVA w bardzo dużym stopniu przyczyniają się do nadmiernej pigmentacji oraz przebarwień, które stają się niezwykle trudne do usunięcia. Dodatkowo odpowiada ono za pojawianie się odczynów fototoksycznych i pojawianie się nowotworów skóry, z których najniebezpieczniejszym jest czerniak.

Oprócz tego promieniowanie UVA może wywoływać:

• stres oksydacyjny;
• uszkodzenie naczyń włosowatych;
• zaburzenie bariery ochronnej skóry;
• uszkodzenie włókien kolagenowych i elastynowych;
• zmianę DNA komórek skóry.

Fotostarzenie się skóry – objawy

Jak już wspomniano, promienie UVA nie wywołują charakterystycznych objawów jak rumień czy zaczerwienienie skóry. Nie oznacza to jednak, że przez cały czas pozostają one niezauważone. Do objawów wskazujących na fotostarzenie skóry można zaliczyć:

• matowość i ziemisty odcień cery;
• silne przesuszenie w wyniku uszkodzenia jej bariery ochronnej;
• utratę jędrności skóry poprzez stopniową degradację kolagenu;
• zmniejszoną aktywność gruczołów łojowych (stąd w czasie lata wydaje się, że objawy trądziku ustępują);
• zaburzoną pracę melanocytów, czego efektem są np. przebarwienia;
• stres oksydacyjny, na który wpływa nadmierna aktywność wolnych rodników;
• rozszerzanie naczynek, nasilenie objawów trądziku różowatego, takich jak utrwalony rumień czy teleangiektazje.

Promienie UVB – wpływ na skórę

Promienie UVB to rodzaj promieniowania ultrafioletowego, które odpowiada za wakacyjną opaleniznę i niestety równie częste oparzenia słoneczne. Promienie UVB pobudzają melanocyty do produkcji barwnika – melaniny. Jest to tak naprawdę reakcja obronna skóry, ponieważ melanina pochłania część promieni słonecznych. Chociaż UVB stanowi jedynie 5% promieniowania przenikającego do powierzchni Ziemi, posiada negatywny wpływ na skórę. Jego działanie jest najsilniejsze w okresie lata, w szczególności między godziną 10:00 a 15:00. 

Korzystnym efektem promieni UVB jest oczywiście synteza melaniny i witaminy D, niestety przeważają jednak negatywne skutki jego działania. Jeśli opalamy się w sposób nierozsądny, promienie UVB mogą wywołać na naszej skórze bolesne poparzenia. Co więcej, przyczynia się do występowania lekkich i złośliwych nowotworów skóry, wywołuje immunosupresję, podrażnia spojówki i może prowadzić do rozwoju zaćmy. 

Mity dotyczące ochrony przeciwsłonecznej

Pomimo coraz większej świadomości dotyczącej ochrony przed szkodliwym promieniowaniem w dalszym ciągu funkcjonuje wiele mitów, które wielokrotnie powtarzane, również mogą przyczynić się do niewystarczającej ochrony. Poniżej rozwiewamy wątpliwości dotyczące najpopularniejszych:

• stosowanie wysokich filtrów uniemożliwia uzyskanie opalenizny – jest to bardzo częsty mit, który niestety stanowi źródło bolesnych oparzeń słonecznych, szczególnie na zagranicznych wakacjach, gdzie promienie są silniejsze niż w Polsce. Wysoki faktor, np. SPF 50 jest w stanie filtrować ponad 90% promieni UV, ale część z nich zawsze dociera do naszej skóry, czego efektem jest delikatniejsza opalenizna;
• osoby o ciemnej skórze nie potrzebują ochrony przed słońcem – to prawda, że im ludzka skóra jest ciemniejsza, tym ryzyko wystąpienia poparzeń jest znacznie mniejsze. Nie oznacza to jednak, że promienie UV w ogóle nie przenikają przez skórę. Promienie UVA są dla niej szkodliwe niezależnie od ilości zawartej w niej melaniny;
• reaplikacja wodoodpornego produktu do opalania jest niepotrzebna – niezależnie od tego, jaki produkt z filtrem SPF stosujemy, zawsze musimy pamiętać o jego ponownym nałożeniu, szczególnie po wyjściu z wody! Jeśli nie wchodzisz do wody, produkt należy reaplikować nie później niż co 2 godziny. Pod wpływem potu i piasku kosmetyk traci swoje właściwości;
• w cieniu nie docierają do nas promienie słoneczne – cień rzeczywiście chroni nas przed promieniami UVB, które mogą wywoływać oparzenia, jednak promienie UVA bez przeszkód przenikają przez warstwy naszej skóry. Stąd, nawet jeśli przez większość czasu przebywamy w cieniu, również musimy pamiętać o ochronie przed słońcem;
• zdrowa opalenizna to synonim zdrowia – niestety nie istnieje coś takiego jak zdrowa opalenizna. Każdy dłuższy niż 15 minut kontakt ze słońcem bez odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej posiada bardzo negatywny wpływ na naszą skórę. Objawy fotostarzenia mogą jednak nasilić się już po 30. roku życia, przez co skóra zaczyna wyglądać na o wiele starszą niż jest w rzeczywistości.

Jak skutecznie chronić skórę przed promieniowaniem UVA i UVB?

Powyższe akapity miały na celu zaprezentowanie potencjalnych zagrożeń, jakie niesie za sobą brak odpowiedniej ochrony przed słońcem. Warto pamiętać, że przed szkodliwym promieniowaniem UVA powinniśmy chronić się przez cały rok, a najskuteczniejszym sposobem jest stosowanie produktów do opalania z odpowiednio wysoką ochroną przeciwsłoneczną. Co ważne, o ich aplikacji powinniśmy pamiętać nie tylko podczas wizyt na plaży bądź basenie. Spędzając wakacje w mieście, idąc na spacer lub do pracy, w równym stopniu jesteśmy narażeni na bolesne oparzenia. Stąd produkty chroniące przed działaniem promieni słonecznych powinny w tym czasie stanowić podstawę naszej pielęgnacji.

Wybierając produkty do ochrony przed słońcem, warto stawiać na te o szerokim spektrum działania, a więc chroniące zarówno przed promieniami UVB, jak i UVA. Przykładem może być Anthelios UVMUNE 400 Niewidoczny Fluid SPF50+. Zapewnia bardzo wysoką ochronę za sprawą wykorzystania innowacyjnych składników i technologii. Produkt wykazuje się bardzo lekką, nietłustą konsystencją, dzięki czemu jego aplikacja nie sprawia najmniejszych problemów. Fluid jest wodoodporny i odpowiedni do stosowania przy każdym typie skóry, nawet tej wrażliwej i reaktywnej na słońce. 

W momencie, gdy promienie słoneczne są szczególnie silne, nie powinniśmy zapominać o ochronie przeciwsłonecznej najmłodszych. Skóra dzieci jest znacznie cieńsza i delikatna, przez co o wiele bardziej narażona na poparzenia. Należy pamiętać, aby bezwzględnie unikać ekspozycji na działanie promieni słonecznych niemowląt i małych dzieci, ponieważ nawet niebezpośrednia ekspozycja na słońce może okazać się dla nich bardzo szkodliwa. Produktem, w który warto się zaopatrzyć do ochrony skóry maluchów, jest Anthelios Dermo Pediatrics. Zapewnia wysoką ochronę przeciwsłoneczną i z powodzeniem można stosować go u dzieci już od 6. miesiąca życia. Jego formuła została wzbogacona o masło shea, które skutecznie nawilża i koi, a także wspomaga jej barierę ochronną. 

Warto bezwzględnie pamiętać o tym, że promieniowanie UV jest także jedną z głównych przyczyn szybszego starzenia się skóry. Zastosowanie właściwej ochrony jest zatem również sposobem na zachowanie młodszego wyglądu na dłużej. Pomóc może w tym krem Anthelios Age Correct SPF50. To nowa generacja ochrony przeciwsłonecznej, której zadaniem jest przeciwdziałanie oznakom starzenia się skóry wynikających z ekspozycji na słońce. Produkt został wzbogacony o kwas hialuronowy, niacynamid i Phe - rezorcynol. Posiada lekką, nietłustą konsystencję, która pozostawia po sobie aksamitne wykończenie. Krem zapewnia wysoką ochronę i zapewnia 24-godzinne nawilżenie.

Odpowiednia ochrona przed słońcem w formie produktu z odpowiednio wysokim filtrem SPF to podstawa ochrony naszej skóry. Niestety nawet najwyższy filtr SPF nie uchroni nas przed szkodliwym wpływem promieni słonecznych, jeśli nie będziemy pamiętać o pozostałych elementach, takich jak jak:

• właściwym nakryciu głowy;
• unikaniu ekspozycji na działanie promieni słonecznych, kiedy są najsilniejsze, a więc między 10:00 a 15:00;
• nawadnianiu swojego organizmu;
• noszeniu przewiewnej, oddychającej odzieży;
• reaplikacji kosmetyków do opalania.

Pamiętając o wymienionych wyżej czynnikach, nie tylko chronimy swoją skórę przed poparzeniami słonecznymi, ale także nasz organizm przed odwodnieniem czy wystąpieniem niebezpiecznego udaru.