Rodzaje trądziku – najważniejsze różnice i sposoby leczenia

Trądzik – czym jest i jakie są jego przyczyny

Trądzik to przewlekła choroba skóry, która objawia się powstawaniem różnego rodzaju zmian, takich jak zaskórniki, grudki, krostki czy torbiele. Może występować na twarzy, ale również na innych partiach ciała, takich jak plecy, ramiona, dekolt, pośladki, a nawet jako trądzik na rękach. Główne przyczyny trądziku to:

• Czynniki genetyczne - Skłonność do trądziku może być dziedziczona.
• Nadprodukcja sebum - Gruczoły łojowe produkują zbyt dużo łoju, co prowadzi do zatkania porów.
• Zaburzenia hormonalne - Wahania poziomu hormonów, szczególnie androgenów, wpływają na aktywność gruczołów łojowych.
• Bakterie - Propionibacterium acnes (Cutibacterium acnes) rozwijają się w zatkanych porach, powodując stan zapalny.
• Styl życia i dieta - Stres, brak snu, niezdrowa dieta czy niewłaściwa pielęgnacja skóry mogą nasilać objawy.

Niedoskonałości skórne mogą przyjmować różne rodzaje, w zależności od zmian:

• Trądzik zaskórnikowy - Charakteryzuje się obecnością zaskórników otwartych (widoczne czarne kropki) i zamkniętych (białe grudki lub w kolorze skóry). Zmiany te powstają w wyniku zatkania mieszków włosowych nadmiarem sebum i martwymi komórkami skóry.
• Trądzik grudkowo-krostkowy - Połączenie grudek i krostek wypełnionych ropną treścią. Taki trądzik krostkowy i grudkowy to bardziej zaawansowana postać trądziku.
• Trądzik ropowiczy - Pojawiają się w nim torbielowate zmiany wypełnione ropną treścią. Tak zwany potocznie trądzik ropny może pojawiać się na twarzy, plecach, a także jako trądzik na pośladkach.
• Trądzik bliznowcowy - Występują w nim głębokie, często naciekowe zmiany, które często prowadzą do powstawania blizn.

Istnieją jeszcze inne rodzaje, takie jak np. trądzik z wydrapania, skupiony czy piorunujący. Zrozumienie, jak trądzik może się objawiać, jest pierwszym krokiem do właściwego rozpoznania i leczenia.

Najczęstsze rodzaje trądziku i sposoby jego leczenia

Trądzik nie jest jednorodnym schorzeniem – istnieje wiele jego odmian, które różnią się pochodzeniem i lokalizacją zmian. Każda z nich wymaga innego podejścia. Przyjrzyjmy się najczęstszym z nich.

 

Trądzik pospolity

Trądzik pospolity (potocznie trądzik młodzieńczy) jest najczęstszą dermatozą występującą w okresie dojrzewania - dotyka około 80% nastolatków. W ostatnich latach obserwuje się też wzrost zachorowań u osób dorosłych, szczególnie kobiet. Według badania Global Burden of Disease Study z 2010 roku trądzik dotyka 9,81% kobiet i 8,96% mężczyzn¹.

Jak rozpoznać trądzik młodzieńczy?

• Lokalizacja zmian: Najpowszechniejszy jest trądzik na twarzy, zwłaszcza na czole, policzkach czy nosie. To słynna „strefa T”. Może on jednak objawiać się też jako trądzik na dekolcie czy trądzik na plecach. Zmiany przyjmują wszystkie charakterystyczne formy: zaskórników, grudek, krostek, czasem torbieli.
• Pielęgnacja: Bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja: preparaty zmniejszające stany zapalne, złuszczające, regulujące wydzielanie sebum oraz odpowiedni krem nawilżający. Trądzik także wymaga właściwego nawilżania skóry, choć często nie jest to oczywiste. Trądzik młodzieńczy często przybiera poważną postać i wymaga wtedy leczenia dermatologicznego, wspomaganego tylko odpowiednią pielęgnacją.

Trądzik dorosłych

Choć trądzik kojarzony jest głównie z okresem dojrzewania, coraz częściej dotyka osób dorosłych. Trądzik dorosłych pojawia się po 25. roku życia i może być zarówno wynikiem zaburzeń hormonalnych, jak i efektem stresu czy nieodpowiedniej pielęgnacji. Jak rozpoznać trądzik dorosłych?

• Lokalizacja zmian: Podobnie jak w trądziku hormonalnym, zmianami może być objęta dolna część twarzy, szyja, ale także dekolt i plecy. Często są to podskórne grudki, a nie krostki czy zaskórniki.
• Pielęgnacja: Po wykluczeniu przyczyn dermatologicznych należy przyjrzeć się swojemu stylowi życia i pielęgnacji. Niewystarczająca ilość snu, przewlekły lub krótkotrwały, ale silny stres, mogą podwyższać poziom androgenów czy kortyzolu, które nasilają trądzik. Warto sprawdzić też, czy kosmetyki, których używasz nie są komedogenne i unikać olejowych i tłustych preparatów. Dobrze jest włączyć też do pielęgnacji krem na trądzik dla dorosłych. Powinien zawierać składniki przeciwzapalne i regulujące wydzielanie sebum.

Trądzik hormonalny

Trądzik hormonalny jest wynikiem zaburzeń gospodarki hormonalnej w organizmie. Jest jedną z postaci trądziku pospolitego i dotyczy głównie dorosłych. Może dotykać kobiety w różnych etapach życia - w okresie dojrzewania, po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej lub w trakcie menopauzy. Zmiany skórne związane z trądzikiem hormonalnym mają często specyficzny charakter i umiejscowienie, dlatego ważne jest, aby w przypadku nietypowych niedoskonałości skonsultować się z dermatologiem. Specjalista pomoże właściwie rozpoznać przyczynę i dobrać odpowiednią pielęgnację wspierającą kondycję skóry.

• Lokalizacja zmian: Zmiany pojawiają się głównie w dolnej części twarzy. Trądzik na brodzie i trądzik na żuchwie to typowe odmiany trądziku hormonalnego. Często są to głębokie, bolesne guzki i torbiele podskórne, wyglądające jak trądzik podskórny. Mogą one nasilać się przed menstruacją.
• Pielęgnacja: W przypadku tego trądziku istotna jest konsultacja z endokrynologiem lub ginekologiem, aby ocenić poziomy hormonów i dopasować właściwe leczenie. Bardzo ważny jest też zdrowy styl życia. Unikanie stresu, zdrowa dieta bogata w warzywa, owoce i źródła kwasów omega-3.

 

Trądzik różowaty

W przeciwieństwie do trądziku pospolitego, który najczęściej dotyka nastolatków i młodych dorosłych, trądzik różowaty jest schorzeniem występującym głównie u osób po 30. roku życia, częściej u kobiet o jasnej karnacji. Przyczyny trądziku różowatego wiążą się z zaburzeniami naczyniowymi i reakcjami zapalnymi zachodzącymi w obrębie naczyń krwionośnych skóry, a nie w mieszkach włosowych, jak ma to miejsce w trądziku pospolitym. Stan zapalny, który wywołuje trądzik różowaty, nie toczy się, jak przy trądziku pospolitym w mieszkach włosowych, a w naczyniach włosowatych skóry. Jak rozpoznać trądzik różowaty?

• Lokalizacja zmian: Trądzik różowaty obejmuje centralną część twarzy – nos, policzki, czoło, podbródek. Może objawiać się też jako trądzik wokół ust. Z powodu rozszerzonych naczyń krwionośnych, skóra staje się na nich zaczerwieniona, pojawiają się na niej grudki i krostki. Jest ona też bardziej reaktywna.
• Pielęgnacja: W przypadku trądziku różowatego szczególnie istotne jest unikanie czynników, które mogą prowadzić do rozszerzenia naczyń krwionośnych i nasilenia rumienia. Charakterystyczne dla tego schorzenia są tzw. flushingi - nagłe zaczerwienienia twarzy, które mogą być wywoływane przez:
• gwałtowne zmiany temperatury (np. gorące kąpiele, sauna),
• spożywanie gorących napojów,
• intensywny wysiłek fizyczny,
• silne emocje,
• stosowanie rozgrzewających lub chłodzących kosmetyków (z mentolem, alkoholem)².

Pielęgnacja skóry powinna być niezwykle delikatna i opierać się na kosmetykach do cery wrażliwej albo na trądzik różowaty. Krem na trądzik różowaty powinien zawierać składniki łagodzące i wzmacniające naczynka krwionośne. Skuteczne mogą być też kosmetyki z kwasem azelainowym. W bardziej zaostrzonych przypadkach konieczne może być leczenie dermatologiczne.

 

Trądzik niemowlęcy i noworodkowy

Trądzik noworodkowy pojawia się u około 20% noworodków w pierwszych tygodniach życia, natomiast trądzik niemowlęcy dotyka dzieci między 3. a 6. miesiącem życia. Jak rozpoznać trądzik u noworodka i niemowlęcy?

• Lokalizacja zmian: Oprócz na twarzy może objawiać się jako trądzik na policzkach albo trądzik na czole czy brodzie. Są to zazwyczaj małe, czerwone krostki i grudki, czasem z białymi czubkami.
• Pielęgnacja: Konieczne jest delikatne oczyszczanie skóry wodą lub łagodnymi preparatami dla niemowląt oraz unikanie tłustych kremów. Z czasem trądzik powinien sam ustąpić. U niemowląt może wymagać leczenia. Jeśli objawy są nasilone, zawsze warto skonsultować się z lekarzem.

 

Inne nietypowe rodzaje trądziku

Istnieją również mniej powszechne rodzaje trądziku, takie jak trądzik grzybiczy, trądzik neuropatyczny czy trądzik tarczycowy. Te rodzaje trądziku wymagają specjalistycznej diagnostyki i leczenia, dlatego w przypadku nietypowych objawów warto skonsultować się z dermatologiem.

Najważniejsze kroki w pielęgnacji skóry trądzikowej

Niezależnie od rodzaju trądziku, odpowiednia pielęgnacja skóry trądzikowej jest kluczowa przy procesie leczenia i zapobiegania nawrotom. Oto kilka "złotych zasad", które pomogą Ci zadbać o skórę trądzikową.

1. Delikatne oczyszczanie

Oczyszczanie skóry jest niezwykle istotne. Nie może być zbyt częste ani zbyt rzadkie. Według ekspertów PTD, do oczyszczania skóry należy stosować preparaty o fizjologicznym pH (4,7-5,75), które nie zawierają mydła. Powinny zawierać łagodne substancje myjące oraz składniki aktywne kontrolujące wydzielanie sebum i chroniące barierę naskórkową oraz mikrobiom skóry.

2. Nawilżanie skóry

Często osoby z trądzikiem pomijają krem nawilżający, bo myślą, że przy przetłuszczającej się skórze jest niepotrzebny albo może pogorszyć jej stan. Polskie Towarzystwo Dermatologiczne podkreśla, że nawet skóra trądzikowa wymaga odpowiedniego nawilżenia. U młodych pacjentów dominuje skóra łojotokowa, natomiast u osób dorosłych często występuje skóra sucha z pierwszymi oznakami starzenia. Dlatego tak ważny jest dobór odpowiednich preparatów nawilżających, niekomedogennych. Stosuj krem na trądzik o lekkiej konsystencji zawierający składniki łagodzące i regenerujące. Krem do twarzy trądzikowej powinien zawierać np. kwas hialuronowy, pantenol, niacynamid.

3. Ochrona przeciwsłoneczna

Jest bardzo ważna, bo promieniowanie UV może powodować lub nasilać przebarwienia po trądziku. Stosuj kremy z filtrem SPF 30 lub wyższym przez cały rok, zwłaszcza w przypadku leczenia dermatologicznego. Wybieraj lekkie kremy przeznaczone dla skóry trądzikowej.

4. Regularne złuszczanie

Stosuj peelingi enzymatyczne lub chemiczne, np. z kwasem salicylowym raz w tygodniu. Unikaj mechanicznych peelingów z ostrymi drobinkami, które mogą podrażniać skórę. Jeśli przechodzisz dermatologiczne leczenie trądziku, skonsultuj się wcześniej z dermatologiem, czy możesz złuszczać skórę i jak robić to w bezpieczny dla siebie sposób.

5. Unikanie czynników drażniących

Nie wyciskaj zmian. Wyciskanie prowadzi do rozprzestrzeniania się bakterii i powstawania blizn. Wybieraj kosmetyki kolorowe przeznaczone do cer problematycznych i niekomedogenne. Unikaj ciężkich, tłustych podkładów i pudrów. Regularnie zmieniaj też poszewki na poduszki i nie dotykaj twarzy brudnymi rękoma.

6. Zdrowa dieta i styl życia

• Dieta - Ogranicz spożycie cukru, produktów wysokoprzetworzonych, nabiału, głównie mleka, i tłuszczów trans. Wprowadź do diety produkty bogate w cynk, witaminy A, C, E oraz kwasy omega-3. Pij też dużo wody i napojów nawadniających.
• Sen i stres - Dbaj o regularny sen i redukcję stresu, który może nasilać objawy trądziku.
• Aktywność fizyczna - Regularne ćwiczenia poprawiają krążenie i ogólny stan zdrowia, co pozytywnie wpływa na skórę.

7. Konsultacja z dermatologiem

Jeśli domowe metody nie przynoszą efektów, warto skonsultować się z dermatologiem. Lekarz może zalecić odpowiednie preparaty lecznicze, terapie laserowe czy peelingi medyczne.

 

” W rozpoznaniu rodzaju trądziku fundamentalne jest holistyczne podejście do leczenia. Często pojawiające się niedoskonałości na skórze są odzwierciedleniem toczących się stanów zapalnych wewnątrz organizmu. Jeśli połączymy świadomą pielęgnację razem z odpowiednią diagnostyką u specjalistów jesteśmy w stanie osiągnąć świetne rezultaty w niwelowaniu zmian.”

 

Dermokonsultantka

La Roche-Posay

Karina Kowalczyk

Jak dbać o skórę przy trądziku?

Odpowiednia pielęgnacja jest kluczowym elementem w leczeniu trądziku. Jak wskazują najnowsze rekomendacje Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, dermokosmetyki odgrywają istotną rolę w terapii - mogą być stosowane zarówno samodzielnie w łagodnych przypadkach, jak i jako wsparcie standardowego leczenia dermatologicznego. Są szczególnie pomocne w zmniejszaniu działań niepożądanych leków przeciwtrądzikowych oraz jako terapia podtrzymująca po zakończeniu właściwego leczenia.

Podstawą codziennej pielęgnacji jest prawidłowe oczyszczanie skóry. Według ekspertów PTD należy stosować preparaty o fizjologicznym pH (4,7-5,75), które nie zawierają mydła. W przypadku trądziku łagodnego, z pojedynczymi zmianami na mniej niż połowie twarzy, wystarczające będzie stosowanie żelu oczyszczającego Effaclar z Phylobiomą, który delikatnie, ale skutecznie oczyszcza skórę. Następnie warto użyć kremu Effaclar DUO+M, który pomaga zmniejszać widoczność przebarwień oraz redukuje sebum. Ta podstawowa rutyna może być stosowana jako monoterapia.

W przypadku trądziku dorosłych, który wymaga szczególnego podejścia ze względu na często występującą suchość skóry i pierwsze oznaki starzenia, warto sięgnąć po dermokosmetyki zawierające substancje o udowodnionym działaniu złuszczającym i przeciwzapalnym. Serum Effaclar Ultra zawiera trzy kluczowe kwasy rekomendowane przez PTD: kwas salicylowy (BHA), który odblokowuje pory, kwas glikolowy (AHA) aktywujący odnowę skóry, oraz LHA zapewniający delikatne złuszczanie. Formuła została wzbogacona o niacynamid, który według najnowszych badań wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwłojotokowe, porównywalne do klindamycyny, ale bez ryzyka wywołania lekooporności.

Niezależnie od rodzaju trądziku, kluczowa jest ochrona przeciwsłoneczna. Do skóry trądzikowej najlepiej sprawdzi się fluid Oil Control SPF50+ La Roche Posay Anthelios UVMune 400, który chroni przed promieniowaniem UVA i UVB, a jednocześnie zawiera matujące mikrocząsteczki kontrolujące wydzielanie sebum.

Skóra skłonna do trądziku różowatego wymaga innej pielęgnacji.

Do codziennej pielęgnacji stosuj koncentrat La Roche Posay Toleriane Rosaliac AR. Znajdujący się w nim składnik neurosensyna zmniejsza reaktywność skóry, a sphingobioma wspiera mikrobom skóry. Koncentrat przywraca komfort skórze, zmniejszając widoczność zaczerwienienia skóry.

Przy skórze skłonnej do trądziku różowatego warto dobrać też odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną, taką jak kojąca Ochrona UV La Roche Posay Toleriane Rosaliac AR SPF30. Chroni przed promieniowaniem UVA i UVB, a znajdująca się w nim witamina E wzmacnia barierę hydrolipidową skóry. 

Podsumowanie

Trądzik to złożone schorzenie, które może mieć różne przyczyny i objawy. Kluczem do skutecznego leczenia oraz pielęgnacji jest właściwe rozpoznanie rodzaju trądziku i dostosowanie planu działania do indywidualnych potrzeb skóry. Pamiętaj, że nie ma uniwersalnego rozwiązania – to, co działa u jednej osoby, niekoniecznie będzie skuteczne u innej.

Według najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego właściwa pielęgnacja nie tylko zapobiega powstawaniu nowych zmian trądzikowych, ale także może redukować działania niepożądane standardowego leczenia oraz pomagać w redukcji blizn i przebarwień pozapalnych.

Tekst został zweryfikowany przez mgr Kingę Bożek.

Za deklaracje marketingowe odpowiada La Roche-Posay.

 

Mgr Kinga Bożek, Specjalista ds. Legislacji i Oceny Bezpieczeństwa